ولو یا شیرآلات پایپینگ (valve) قطعه هایی هستند به منظور تنظیم و کنترل جریان سیالات که در سیستمهای لوله کشی استفاده میشوند و وظایف مختلفی بعهده دارند که میتوان به راه انداختن، متوقف کردن جریان، افزایش یا کاهش سرعت یا نرخ جریان، تنظیم دما،تنظیم فشار و جدا سازی یک واحد از سیستم و برعکس کردن جریان سیالات در سیستم را از ذکر کرد. این مقاله به تشریح ولو و نقش آن در پایپینگ اشاره دارد.
اجزای تشکیل دهنده شیرآلات در پایپینگ چه هستند؟
از لحاظ تنوع میتوان گفت که شیرآلات پایپینگ انواع و اقسام مختلفی را شامل میشوند و همچنین ساختار پیکربندی و شکل اجزاء آن متفاوت میباشد. با این حال بخشهایی از قبیل بدنه، رگولاتور، نشیمنگاه، فلکه، ساقه و اتصال انتهایی به عنوان فاکتورهای مشترک در اکثر ولوها در نظر گرفته شده است.
کارکرد عملگر ولوها به دو صورت زیر عمل میکنند:
• شیر دستی: در این حالت از تجهیزاتی نظیر فلکه، اهرم، چرخ‌دنده یا زنجیر به عنوان عملگر استفاده میشود.
• شیر خودکار: به عملگر خودکار ولو، «اکچویتور» (Actuator) می‌گویند. این عملگرها از انرژی بیرونی برای باز و بسته کردن شیر استفاده میکنند. منبع انرژی اکچویتورها می‌تواند توسط موتورهای هیدرولیکی، پنوماتیکی یا الکتریکی تامین شود.
کلاس ولو چیست؟
کلاس شیرآلات صنعتی، معیاری برای تعیین عملکرد شیرها در شرایط فشار و دمای عملیاتی مورد انتظار است. کلاس ولو نیز مانند کلاس فلنج با کدگذاری عددی نمایش داده میشود. استاندارد ASME B16.34، یکی از پرکاربردترین استانداردهای مورد استفاده برای طراحی شیرآلات صنعتی است. بر اساس این استاندارد، ولوها به کلاس‌های 150، 300، 400، 600، 900، 1500، 2500 و 4500 تقسیم‌بندی میشوند. بطور مثال مشخصات ولوهای کلاس 150 و ۳۰۰ با جنس فولاد کربنی (مطابق با استاندارد ASTM A216) را نمایش میدهد. این مشخصات برای کلاس‌های بالاتر و مواد دیگر به طور کامل در استاندارد ASME B16.34 آورده شده‌اند.
انواع شیرآلات در پایپینگ
از آنجا که تنوع شیرآلات صنتعی در سیستمهای لوله کشی دارای تنوع زیادی میباشند، اصولا این شیرآلات براساس ساختار و کارکرد به انواع ذیل بخش بندی میگردند:
«شیر کشویی» (Gate Valve)
شیر کشویی ولو توسط یک مانع برای وصل و قطع جریان استفاده میکند که با تغییر وضعیت مانع، جریان بصورت کامل بسته یا باز میشود.
برای مشاهده انواع شیرالات کشویی گیت ولو کلیک کنید..
«شیر کروی» (Globe Valve)
عملکرد کنترل شیر کروی با بهره گیری از یک دیسک به شکل مخروطی ناقص یا نیمکره میباشد و موارد استفاده این شیر بیشتر جهت افزایش و یا کاهش تدریجی جریان در سیستمهای لوله کشی میباشد. همچنین میتوان گفت که مقاومت در برابر جریان و افت فشار در این نوع از شیر به میزان قابل توجهی بیشتر است.
برای مشاهده انواع شیرالات کروی یا همان گلوب ولو کلیک کنید..
شیر تخلیه یا «ریلیف ولو» (Relief Valve)
شیر تخلیه فشار یا PSV از دیگر محصولات ولو که به منظور حفظ فشار سیستم در سطح ایمن مورد استفاده است و هنگام افزایش بیش از حد فشار،در این زمان شیر باز شده و با برگشت فشار به سطح ایمن، شیر بصورت خودکار بسته خواهد شد.
«شیر زاویه ای» (Angle Valve)
شیر زاویه ای نیز همانند شیر کروی جهت کاهش و یا افزایش تدریجی جریان و همچنین تغییر جهت جریان استفاده میشود.
«شیر یک طرفه» (Check Valve)
این نوع از شیر وظیفه بازگشت سیال و حرکت آن در جهت مخالف را برعهده دارد که غالبا بصورتی ترکیبی با شیرهای کشویی و کروی استفاده میشوند. شیرهای یک طرفه نوسانی و شیرهای یک طرفه فشاری از دیگر انواع این دسته از شیر میباشند.
برای مشاهده انواع شیرالات یک طرفه یا چک ولو کلیک کنید.
«شیر توپی» (Ball Valve)
در شیرهای ولو توپی از یک توپ فلزی توخالی به عنوان رگولاتور استفاده شده است که این نوع ولو با بهره‌مندی از یک مکانیزم ساده، مسیر جریان را به طور کامل مسدود یا باز میکند.
برای مشاهده انواع شیرالات توپی یا بال ولو کلیک کنید..
«شیر دیافراگمی» (Diaphragm Valve)
در شیر دیافراگمی مسیر جریان سیال توسط یک دیافراگم الاستومری کنترل میشود و بدنه این نوع ولو از دو یا چند قطعه تشکیل شده است. حرکت قطعه دارای دیافراگم بر روی نشیمنگاه، تغییر جریان سیال را به همراه دارد.
«شیر گلویی» (Pinch Valve):
شیر ولو گلویی از یک شلنگ به همراه یک قطعه متصل به بخش الاستیک تشکیل میشود. اعمال فشار به قطعه مجرابند، جمع شدن بخش الاستیک و بسته شدن مسیر حرکت سیال از وظایف این نوع از شیر میباشد
پلاگ ولو یا شیر سماوری (Plug Valve)
شیری با رگولاتور مخروطی یا استوانه ای تو خالی میباشد که با چرخش در جهت محور خود سبب تنظیم جریان و یا مسدود سازی کل جریان میشود. نکته مهم در این نوع گریس کاری مداوم آن ضروری میباشد.
شیر پروانه ای یا «باترفلای ولو» (Butterfly Valve)
شیر ولو پروانه ای برای جدا سازی یا تنظیم جریان سیال استفاده میشود و میتوان گفت که پیکربندی شیر پروانه ای بسیار ساده است که از یک دیسک دایره ای دوار استفاده میکند جهت استفاده برای نرخ های جریان بالا بسیار مناسب میباشد.
برای مشاهده انواع شیرالات پروانه ای یا باترفلای ولو کلیک کنید..
شیر کنترلی یا «کنترل ولو» (Control Valve)
غالبا از شیرهای خودکار کروی به عنوان ولو کنترلی برای نظارت و تنظیم تغییرات سیستم مورد استفاده هستند.
.
تقسیم بندی شیرآلات صنعتی براساس نحوه حرکت مکانیکی
معیار دیگر تقسیم بندی شیرآلات صنعتی نحوه حرکت مکانیکی آنها میباشد که به شرح ذیل است:
• شیر با حرکت دورانی
در ولوهای دورانی، ساقه یا عضو مجرابند، با حرکت در یک مسیر دایره‌ای یا زاویه‌ای وظیفه ای که برعهده دارند را انجام میدهند. از انواع ولوهای دورانی میشود به شیرهای پروانه‌ای، توپی، سماوری و یک طرفه نوسانی اشاره کرد.
• شیر با حرکت خطی
در شیرهای ولوها خطی بدین صورت است که ساقه یا عضو مجرابند، با حرکت در یک خط مستقیم باعث عبور، توقف یا تنظیم جریان سیال میشوند. به طور مثال میتوان گفت که شیرهای کشویی، کروی، دیافراگمی، گلویی و فشاری یک طرفه از انواع ولوهای خطی میباشند.
• شیر با چرخش یک چهارم
شیرهای چرخش یک چهارم از دیگر انواع ولوهای دروانی هستند که با حرکت یک چهارم (زاویه ۰ تا ۹۰ درجه)، امکان باز شدن کامل مجرا یا بستن کامل آن را فراهم میکنند.
جمع بندی:
از آنجا که تنوع و عملکرد شیرهای صنعتی بسیار متفاوت از یکدیگر هستند، پایپ تهران سعی کرده با ارایه اطلاعات مفید و کاربردی گامی موثر در مشاوره و فروش داشته باشد. این مرکز آمادگی مشاوره در خصوص استفاده از شیرفلکه های مناسب صنعتی منطبق بر پروژه و همچنین فروش با کیفیت و با قیمت مناسب را برای کارفرمایان و پیمانکاران محترم را اعلام میدارد.